Wara ruana la sampula ana wa’i labo ompu. La Sampula na na’e sampela ja ra.
Nggahi kai sia dei inana sabua ai naina, “Ai Inae! La mada ake ka na’e sampela ja ra. Lao panati to’i kaipu ana wa’i labo ompu aka.”
Cambe kai ba inana, “Ai Anae! Kangampu to’i pehemu ngara ana dou siwe aka. Doodu ndadi sodoimu anana, kone pehe weamu ngarana, nahu na bibi lokoku.”
“Babausi ndadi nggahi ndede kai ita Ina?” sodi ba la Sampula.
Dou ede nawancuku ntau ro wara na anae! Watipu ncihi ncaona labo mori ro woko ndaita ma kasi pahu ake..” cambe kai ba inana.
Lao wa’u kai dempa Inae. Watisi tarimana andoku maloa kabune. Ndede wa’umpa ao ma mone labo ma siwe,” nggahi la Sampula wali.
“Tahompa Anae! Nahu ma lao tio kai ja ana wa’i ro ompu aka,” nggahi inana.
Edempara lao panati kaiba inana la Sampula di ana siwe wa’i ro ompu ra nggahi akande.
“Ausi haba wa’a ita wa’i? Wara kai maita ara ake?” sodi ao kaiba wa’i ina ana dou siwe ede.
“Io ngge’e ada wa’i ro ompu! Mboto-mboto kangampu ita kaso doho. Ando kapo mai kai la mada ededu nemba mboto-mboto na adata la Sampula di ita doho, ne’e to’i mai cafi wombo, kili rafa mama tuwu tuwu nda’u mpoka di ana siwe ita doho,” cambe ba ina la Sampula.
“Taho wekina. Ndontadu bune santika la Sampula, wali lako sadompo, ro wawi satobe, na mai tiri weasi tada umaku, ededu ru’una ana siweku,” cambe ba ina ana dou siwe ede.
Neo kai ade ina la Sampula ba supu tarimana panati anana ede ba ina ro ama ana dou siwe ra ne’e ba anana la Sampula. Edempara lao dula kaina di umana.
“Na wa’ura tarima panati nggomi Sampula. Mai ai ake naisi nggomi lao oto du ma nami aka uma reana katarimu. Lao ngge’e nuru akadawa,” nggahi inana.
“Neo ja ra ade lamada Inae!” cambe ba la Sampula.
Raka kai ba bala ai sanai, lao oto kai la Sampula aka uma reana katarina. Diwoha ncai ngoara katei salaho kai ba ina ro amana, buneku carana ngge’e nuru dei uma dou siwe.
 |
| Sumber: Pixabay RyanMcGuire |
“Bade pu ba nggomi Anae!” ndakeku carana ngge’e nuru di uma dou siwe. Nggara ma edasi reana mone ro reana siwemu katahopu tembemu, aina similombo. Aina ngena kau samena ndi rawi. Ma laosi weha haju ka’a dompo kkasama dampaku, ampo pete katahoku, ampo ma lembaku. Nggara rakasi uma reana katarimu lo’o kanari-naripu. Ndedeku sarana dou ma sodi siwe.” Ndede ngoa ba ina ro amana sanaru ncai.
Cambe kaiba la Sampula, “Tahompa Inae! Aina lalehe ade ita doho. Imbipu la mada ndadi anata.
Neo kai ade ina ro ama la Sampulaba ringana cambe ba anana ma ndede pahu.
“Na bade ro tupa ro ambi ra pala ana ndai di ade sodi kaina siwe Ompu,” Nggahi ina la Sampula di rahina.
Rakampara lima nai wa’u ba ede, nggahi lalo kai reana katari monena, “Ai Sampula! Lao ja ra weha haju ka’a ese doro!”
Edempara lao lalo kai la Sampula ese doro. Rumpa kaina haju ma wa’ura mbo’o mango tambongge. Edempara tundu kaiba la Sampula labo sanga-sangana ma ndenta labo ammu ro karamana.
Rongga mpuru di umana, lo’o bate kaina haju ede na kamparu mpa’a ro kataru tou. Wedi mena kone ade reana mone ro reana siwena.
Ba ringana mandede nggahi lalo kai reana monena, “Ana dou au ma woja ro sambana ndake? Kanari-nari ja pu tohomu haju ede. Aina kangina weki karawi ma dabae ndede.
Iota. Nggee ada. Na wa’ura ncara pala rawi la mada.” Cambe kai ba la Sampula.
Edempara ne’e lalo kai la Sampula ese umana. Na rumpaku reana katari siwena wunga sadia weana oha ro uta.
“Ngaha ra anae! Nggomi ma wancu maki nggaha kambotopu,” nggahi reana siwe na ede.
Edempara ngaha kai la Sampula bune ra kau ba reana katari siwe na ede. Na mpoi sara’a oha sakarombo ma labo utambeca sakaraku.
Wa’umpara nggori ngaha, mai lalo mpara ura mancewi-ncewi na’e.
Nggahi kai ba reanana, “Ai Anae! Ne’e cimbi-cimbi ja pu sante umata aka. Nawa’ura ipi lengina.”
Edempara ne’e lalo kai la Sampula ese pamoka uma.. kataho menakaina sante ma lengi. Wa’u mpara ede na dodo ca’awaku kama ro bili ngge’e ro maru kai dou sodina.
Na edaku ba la Sampula dou sodi na ede wunga wunnga borena sarumbu morena kai lo’i. Wati kanina au-au. Kantea mena sara’a sarumbuna. Na tada kalea lawilina ma monca ntika.
Ba supu ndedena londo roci lalo kai la Sampula. Wati kone ntoina wa’uba ede, lao rai lalo kai sia aka uma ina ro amana.
“Ai Inae! Lao hinti kambalipu panatita di ana wa’i aka,” nggahi la Sampula di inana.
“Babau nggahi ndede kaimu nggomi Sampula?” sodi kaiba inana.
“Wati ca’uku dou ma mposo bara kamate” cambe ba la Sampula.
“Bunesi bade kaimu ba nggomi?” sodi wali ba inana.
“mada ra edaku akande. La mada ne’e katahoku sante ma lengi. Ka rakaku eda dou sodiku ma wunga bore lo’i. Ka edaku lawilina ma babusu dua mbua ma ngge’e ndenta.” Cambe ba la Sampula.
“E nggoke! Ma wancuku sampula sampake mu nggomi. Laina mposo barakamate ede. Ededu ngarana susu. Menana dou ma wa’ura na’e sampela na ntau mena susu bune santika ra edamu ede.” Nggahi inana.
Cambe kaiba la Sampula, “Lao kaweipu ba ita nggara watisi ngawata lao weha kambali panatita,” cambe la Sampula.
“Watisi ca’umu wati bune-bunena. Wati ja du nahu ndi ma
lao panati walimu ndi dou makalai wali. Lao ngupapu ba ndaimu be ra dou siwe ndi ne’emu ma taho,” nggahi inana.
“Tahompa. Mada kalao ngupa mpa ba ndaiku,” nggahi la Sampula wali.
“Aina Ntoimu ede dei. Lao rocipu,” nggahi inana.
“Pala ma bunesi dou siwe ndadai ngupa ba la mada?” sodi mboda wali kaina inana.
“Ma batusi nggahi nahu, ngupapu dou siwe ma midi ro mau,” ngoa ba inana.
Edempara lao lalo kai la Sampula ngupa dou siwe ndadi weina. Lampa kai sia ama ngadi ama rai. Ngupa kaina di bebe.
Ntikana eda mpara sabua dou siwe di kengge ncai. Doho tengina fu’u haju ma wancuku na’e.
Di ade rumpa kaina dou ma ndede pahu ro ntika, nggahi kai lalo ade la Sampula, “Akeku pala dou ndadi sodiku.”
Edempara sodi kaiba la sampula dou siwe ede, “He, nggoke! Ausi ndadi doho kancoki kaimu ademu? Tahojapu lao midi labomu nahu. Cousi londo ro ne’e mu nggomi?”
Doodu cambena ba dou siwe ede, kone karukuna isi madana wati.
“Babausi da cambe kaimu nggahi nahu ede?” sodi ba la Sampula. Nakamidi walimpa wekina dou siwe ede, wati kone rukuna. Sarumbuna wa’ura kiro bune haju ka’a. Nawana wati konedu disasina.
“Akedu pala dou ra kau ngupa ba inaku. Dou ma midi ro mau. Na wancuku taho parangena pala ana douu siwe sampela ake. Arujikiku pala nahu,” nggahi kai la Sampula.
Edempara tundu mbanta lalo kai ba sia dou siwe ede. Wa’a kadula kai ba sia aka uma. Sanaru ncai sarome ra saronco kai la Sampula, ba supu ncewi neo adena.
Ronggana di uma, toho lalo kai ba sia di ade bili ro kalambu. Edempara lalone ro lambahi labo kai ba la Sampula dou siwe ede. Hari ro kambata la Sampula mpa di ringa. Nggahi ro eli ana douu siwe ede wati kone wara sampu’u-mpu’u di ringa.
Makento mpara ba ede ringa lalo kaiba inana hari ro tamababa la Sampula. Sakido lalo kai ba inana. Naedaku la Sampula mawunga doho tonggu dou siwe ede.
Lu’u lalo kai inana ade bili ro kalambu la Sampula.
“Dou ausi nuntu labomu Sampula?” Sodi kai ba inana.
“Akedu dou ra kau ba ita ndadi wei nada inae!” cambe kai ba la Sampula.
Widi kaiba inana dou siwe ede. Wati kone ntoina wa’uba ede kanggica lalo kai inana. Wedi adena eda dou siwe ede.
“Matongge ba dou. Ba loamu wa’a dou siwe ma wa’u ra made ncaki ara ake? Ma sampula buneku nggomi ake?” nggahi inana.
Kamidi kai weki la Sampula ba ringana nnggahi inana ma ndede. Mbora aka na ringa.
“Babausi ndadi nggahi ndede kai ita? Sabua wati mau ro midina ana dou siwe akero?” cambe kaiba la Sampula.
“Tongge ba dou. Laina dou mamade ndede ra nggahi nahu. Ngupapu dou mamori. Lao wa’aa kadula rocipuu timba ede. Watisi rocimu, nawou mbai di ade uma ake,” nggahi inana.
Cambe kai ba la Sampula, “Edera isinuru nggomi ma kau ngupa dou ma midi ro mau. Ake na wa’udu wara, makau waliku wa’a kadula. Dou ma bune podasi ndadi ngupa?”
Cambe kaiba inana, “ngupapu dou ma kambera ro ma caru.”
Edempara lao tundu kadula kai ba la Sampula timba dou siwe ede. Lao wa’a kambalina di hidi ra rumpa kaina akande.
Wa’u nggori wi’ina timba akande, lampa wali kai sia. Ngupa na dou bune santika nggahi inana.
Di ade sabune-bune kombi ntoina lampa kai sia, nta’a narumpaku dou siwe ma wunga anga asana, madana na kadora. Taho asa ro madana wati kapu-kapu. Ndede wali sarumbu na wa’udu kiro padola bune haju ka’a.
Nggahi kai ba la Sampula, “He, Amancawae! Ntoi wa’udu kau ngupa ba inaku dou ma kambera ro kacaru bune santika nggomi. Maira talaoku aka uma nahu. Ntaisipu midi kese mu ake dei dawara kone dou ndadi nggahi ro nuntu labomu. Taho ja pu lao hari ra lalone aka uma nahu.”
Doodu ndadai cambena nggahi la Sampula. Kone kapuna asa ro pula na madana wati. Na balangge mpa woina ro na kadorampa madana.
Pala wati ngenana ntoina ba la Sampula, tundu mbanta lalo kaina ana dou siwe ede. Wa’a kaina aka umana.
Ronggampara di ummana, edero leto ro pete kaina di ri’i woha. Dahu adena la Sampula lao rai ana dou siwe ma kambera ro caru ede.
Lalone ro tambahi kai la Sampula labo dou ra petena ede. Wati kone badena hido loko ro mango wo’o.
Pila-pila nai wa’u ba ede, raka lalo ba inana wou mbai ndadi da wa’u sia. Ngupa kai ba inana, au ma wou mbai ede. Nta’a narumpa lalompara la Sampula ma wunga lalone ro lambahi labo dou siwe ra diki petena. Sangufi kai ba inana. Na iu lalompara wou ma ndadi da wa’u sia.
“Akedu pala ma wou mbai iuku. Ndadi au kaimu diki ro baba kaimu timba dou Sampula?” sodi kai ba inana.
“Buneku da nggahi kai nahu anae, labo dou mamada ma mbai katinti ede?” cambe ba inana.
Wati kone ntoina wa’u ba ede, lao paki ra umbu kai ba la Sampula dou siwe akande. Sanaru ncai fiki ro kananu ba sia ra nggahi ba inana, na wousi dou ao nde na wa’ura made pala.
Wa’umpara nggori umbuna timba ede, dula lalo kai sia di umana. Doho ndenta labo na inana. Ngaha ndiha kaina uwi ra lowi. Wati ntoina wa’u ba ede, iu lalompara ba la Sampula wou mbai inana. Pula kaina iluna, basupu dawa’una sia wou ede.
Edempara nggahi lalo kai sia ede. “Na wa’ura made inana nahu. Wou mbai katinti wati ndadi wa’uku sia. Taho mpara lao umbu inaku ake.”
Wedi lalo kai inana ba ringana nggahi la Sampula mandede. Tu’u rai kaina, basupu dahu adena umbu ba la Sampula.
Pala roci-roci lalo nenti ro kumpa ba la Sampula rima inana.
“Aina lao rai, Inae! Itata wa’u ra made ncaki mbai katinti. Mada mpa buaku umbu ita ainaina ake wa’u,” nggahi la Sampula.
“Ai, Anae! Nahu mbuipu moriku. Wati madeku bune timba dou siwe ra wa’amu awinde,” nggahi inana.
“Nggahi cou damade ita. Wa’ura wou mbai katinti iu ba mada. Cou ma disa kancara nggahi mada?” nggahi la Sampula.
“Laina wou mbai timba nahu. Wou pocu ba supu ra ngaha ku uwi akande. Nahu ma ra pocu,” cambe ba inana.[NAM3]
Porona sura wou mbai bune dou siwe ra wa’a madampa, ka umbu lalompara ba la mada, Inae!” nggahi la Sampula wali.
Edempara randa cipacau kai ba la Sampula inana. Lao wa’a lalo kaina aka hidi rade. Ngari kaina kancoa rade. Umbu lalo kaina inana.[NAM4]
Wa’u ba ede dula kai sia diumana. Doho wali kaina labo amana. Tio ni’i kaiba sia amana.
“Wa’ura made wali ita Ama. Wou mbai katinti iu ba mada ita. Mada ma umbu wali ita bune santika umbuku dou siwe ro inaku,” nggahi la Sampula.
“Bau ndadi nggahi kaimu nahu wa’ura made. Nahu mbuipu moriku. Wou ndi iumu, ededu wou pocu nahu ba rangahaku uwi lowi akande,” cambe ba amana.
“Wati badeku wou pocu. Porona sura wou mbaimpa, ka umbuku ba mada,” nggahi la Sampula.
Tu’u kidi lalo kai amana. Pala la Sampula na wa’ura nenti kacia sarumbu amana ede. Edempara randa cipacau kaina amana. Lao wa’a kai ba sia aka hidi rade inana. Umbu lalao kaina amana ede dei wali. Edempara made poda kai amana ede.
Pila-pila nai wa’u ba ede, nta’a wunga doho kabau na adena, iu lalo kai ba la Sampula wou mabai sarumbu ndaina. Palasi nawa’ura pocu wali bune santika ina ro amana awi didina ede.
“Wa’u walira made ncaki pala ndai nahu ake!” nggahi la Sampula di weki ndaina.
Edempara doho kamidi kaina wekina. Fiki ba sia auku ndadi rawina wa’u ba madena ede.
“Tahompara lao umbuku weki aka rade,” nggahi wekina.
Edempara lao lalo kai la Sampula aka rade. Kadale kai ba sia hidi ma taho ndadi radena. He’e lalo kaiba sia di wombo fo’o ma wancuku mbua. Wua fo’o ede wunga seke ntasana.
Wa’umpara nggori he’ena, lu’u lalo kai sia ade rade ede. Umbu lalo kaina wekina sadompo hampa wo’ona. Tutana mbipu sampodona di wawo dana.
Rakampara ama ngadi, mboto lalo kai panihi ma pahe wua fo’o ede. Edempara mabu kataru tou kai fo’o ntasa. Na kataru te’a hinana tuta la Sampula.
“Ede dabae fo’o lako ake. Pai mbuipu mori nahu, nampoi ngaha ba nahu kone kalombona,” nggahi la Sampula.
Rakampara boha ai, la Sampula wunga caru maruna, naiu lalompara rempa ba dou kale’a koha tutana.
“Cou ma rempa koha tuta nahu ake? Sabu wati bademu wara nahu ake deiro?” nggahi kai la Sampula.
“Nahu douu mampanga. Babau wara kaimu ede dei Sampula?” cambe ro sodi ba dou mpanga ede.
“Nahu ka wa’ura made. Ede umbu kaiku wekiku ake dei,” cambe ba la Sampula.
“Ha, ha, ha... Ampodeku rumpa dou mandake bune nggomi kamanae!” nggahi dou mmpanga edewali.
“Ando au rawiku ma iha nahu. Nggomi dohompa ma daloa ka’ao rawi nahu,” cambe ba la Sampula.
“Wati da bade ba nahu, pala na ipi sampulamu nggomi. Ma ai ake nahuma wonto sarumbu nggomi. Ta laoku mpanga labo nahu,” nggahi dou mampanga.
“Taho menampa,” cambe ba la Sampula.
Edempara wonto kaiba dou mampanga sarumbu la Sampula. Wa’u mpara ba ede, karaso kaina sarumbu la Sampula ampona lao lampa ro mpanga.
Rakampara uma dou ndadi mpangana, ngoa lalo kaiba lenga na ede mandadi ndi karawi ba la Sampula.
“Nggomi ma lu’’u ade kuta sarei dou ake. Wa’ude ne’epu ese umana. Mpangapu samenana ma tani-tani rarumpamu, Sampula!” nggahi lenga na ede.
“Taho menampa. Nahu ndadi ma karawina. Ngenapu ba nggomi ake dei,” cambe kai ba la Sampula.
Edempara lu’u nari-nari kai la Sampula ade sarei rakuta.
Wa’u mpara ba ede, ne’e lalo kai sia ese uma dou. Ngupa rero kaina matani-tani. Hanta ro teku kaina samenana mawara. Nta’a narumpara wadu riha, londo nari-nari kai sia awa dana. Lao rakana lengana ma ngena. Mbei lalo kai ba sia wadu riha ra wehana ede.
“Ai kamanae! Au ipi kai sampulamu.? Baloamu weha mpang wadu riha? Nggara mandakesi nambotompa di uma ndaiku nahu,” nggahi lengana ede.
Edempara paki kaina wadu rha ede. Kau wali ba lengana ede lao mbali di uma dou akande.
“Wehapu mabura-bura ma neo ndadi hantamu,” ngoa ba lenga na ede.
Ne’e wali kai la Sampula ese uma dou ede. Ngupa kaina ma bura-bura maneo-neo. Rumpa kai ba sia wolo ro kafa salejo. Hanta wa’a kai ba sia lao mbei kai ba sia. Lao mbei kaina lengana mangena.
“Io Sampula. Ma ipi podaku dabademu pala nggomi. Ndadi au kaimu wolo ro kafa salejo ake?” nggahi lenga na ede.
“Rakau ba nggomi weha ma bura-bura ro maneo. Ede weha kai ba nahu akeke,” cambe la Sampula.
”Io ndedeni. Pala kananu jaku mataho-taho ndadi mpanga. Sabunesi co’i wolo ro kafa ake?” cambe kai ba lengana.
“Nggara ndedesi ngoa kantiri-ntiri japu nahu. Babaina ncara-ncara ntuwuna,” nggahi la Sampula.
“Akesi wehapu ma kala ngganga. Wa’a pontepu kai tembe babaina tadana,” ngoa kai ba lengana.
Ne’e mboda kai la Sampula ese uma dou ede. Ngupa kaina ma kalea ngganga. Na ngaroku sa uma ba la Sampula sampe ronggana di sancaka riha. Nta’a na rumpaku kama’a afi makalea ngganga.
Roci-roci kohi ba la Sampula. Ponte kaina tembena kama’a afi ede. Londo kaina awa dana. Pala di woha a’u, ntodo lalo kai tembe la Sampula ngahaba kama’a afi.
“Ina rumae! Nawa’ura ntodo tembe tahoku,” kanggica la Sampula.
Basupu ringana kanggica la Sampula, bola lalo kai dou ma ntau uma. Tu’u menakaina di ra maru kaina.
“Cou awade?” sadi ba dou mantau uma.
“Nahu la Sampula,” cambe kai ba la Sampula.
“Ausi rawimude dei ndadi kanggica ro kangio kaimu ama boha ake?” sodi wali ba dou.
“Nahu wunnga mpanngaku kama’a afi nggomi doho kauba lengaku,” cambe ba la Sampula.
Edempara londo lalo kai dou mantau uma. Narumpaku la Sampula mawunga kaboro kama’a afi.
“Bakaiku lenga mu ede?” sodi ndiha ba dou.
“Wunga ngenana nahu ari lua aka,” cambe ba la Sampula.
Edempara lao tio ndiha kai lenga la Sampula. Palasi wa’ura lao rai badahu naraka ba dou mantau uma.
“Bunesi ndadi loa kaimu mai mpanga ara ake, Sampula?” sodi ba dou mantau uma.
Nuntu lalo kai ba la Sampula tampu’u ro tampona samena na rawina. Hari ndiha kai ba dou ma sabune kombi mbotona baringana nggahi la Sampula ma ndede. Wati wara ma iha ade kone sabua dou.
“Ai Sampulae! Ncihira lao mpanga. Na rakaku ba dou. Ma ai kae midira labo nami,” rece ba dou ma ntau uma.
“Kasira adeta di lamada. Ncewi tahona,” cambe ba la Sampula.
Edempara midi kai la Sampula labo dou ede. Nta’a rakana pila-pila nai na edadu ruku ra rawi la Sampula ma taho ba dou doho ede. Edempara imbi kai na la Sampula.
“Ndakeku Sampulae! Nami ma lao ngguda oma. Tonggupu uma ro lorupu ana nami la Keu. Rakasira waktu ndeuna, kandeupu. Pala aina kandeu kai oi busi. Kandeu kaipu oi pana,” nggahi dou ma ngge’e labona ede.
“Tahompa. Ededu ndadi karawi ba la mada,” cambe kai ba la Sampula.
Edempara lao kai dou doho ede aka omana. Ndadi la Sampula labo ana dou to’i la Keu mpa ma midi di uma.
Loru lalo kai ba la Sampula ana dou to’i ede. Ce’i ro rawa wea kaina sabune-bune kombi ntoina.
Nta’a na rakampara ndadi ndeu kaina, toho pana lalo kaina oi ba la Sampula. Ngena kaina mbobo oi ratoho na ede santoi-ntoi ai.
Wa’umpara mbobo oi, hanta lalo kai ba sia. Lua kaina ade katoa oi ma mbobo ede. Edempara tau compo lalo kaina ana dou to’i ede ad katoa.
Wati kone ntoina wa’u baede made lalo kai ana dou to’i ede. Roco sara’a lalo kai hurina bune ra loke.
Wa’umpara ba ede, hanta ro ponte kataho kai ba la Sampula ana dou to’i ede. Pala watidu ruku-rukuna.
“Ede caru maru nggomi kamanae! Taho poda pala ndeu kai oi pana mbobo!” nggahi la Sampula.
Rakampara ama mbia, dula lalo kai dou doho malao aka oma.
“Wa’u ra kandeu bamada la Keu. Susu karocipu babai na nangina,” nggahi la Sampula.
Hanta lalo kaina anana ede ba ina ana dou to’i. Edakaina la Keu ma wa’ura made sambanta.
“Io Sampulae! Ipi podaku dabae ro sampulamu nggomi! Bune mpara made ana nahu ba ra ndeu kaimu oi pana mbobo,” nagi kanggica kai ina ana dou to’i ede.
“Mai ta hadeku la Sampula ake!” nggahi dou ma mboto.
Wati kone ntoina la Sampula, lao rai mbora lalo na, basupu dahuna hade ba dou mamboto.
Edempara cumpuna.—
Arsyad Siddik. 1980.Tutur Jenaka Dari Bima. Proyek Penerbitan Buku sastra Indonesia dan Daerah.
Komentar
Posting Komentar