Mpama Mbojo : Mpama Reana Labo Ridona

ilustrasi gambar @bm.cari.com.my

Wedi kai ade reana katarina, ba supu edana lampa rawi rido Katarina mandede pahu.

Sodi kaiba reana Katarina ede, “babausi ndadi kandake kaimu weki mu nggomi?”

Cambe kaiba rido katari na, “cou dou ma wa’u sia ngaha oha ma bune pahu ake?”

Sodi kaiba reana Katarina, “aonde, iha ademu pala?”

“ioni, sarumbuku ma ncewi maki ro hompa ampo mbeimu oha ra uta ma bune pahu ake” cambe ba rido Katarina.

“wati kawaramu ra nggahi name ai sarambana? Wati paraluna wa’amu co’I au-au, sura aina ca’umu mbani ra ngango bune santika ake” nggahi reana katari dohona.

“taho ja pu mbaniku labo ncoki iu ma ndake” cambe kaiba rido Katarina ede.

“diki ro petepu ana dou ake. Ta laoku lanta bunesi ntika ngahi ra tampu’u ro tampon” nggahi wa’I reana Katarina.

Ededu diki ro pete kai ana dou mone ede. Lao landa kai aka dou ma ntau ro wara. Mepe kaina sahe ma pila-pila oka.

“tanaha ntau ra wara ra ndai ake, iba supu landa ro ndiba ba ndai ana dou sodi anata” nggahi kai reanana akande.

Bune sintika lampa rawi ma wa’ura ndadi ndede, karongga kaiba dou doho ede di dou matua ana dou mone akande. Nangi ro kanggica kai ina ana dou ede, pahu kasi adena dei anana.

“ai anae! Kasi poda adeku di nggomi. Ando da ranggahi wa’u nahu ai sarambana. Pala nggomi ma mpabuampa” ndede eli wua natgi ro kanggica inana.

Ba ringana nagi ro kanggica inana ede, tu’u lalo kai ade ana monena ma kadua kaina. Na ne’eku lao panati wali kai ana wa’I ro ompu akande.

“Ai inae! Lao panati wali ja pu maada aka ana wa’i ro ompu aka. Bune si ntika ra lao panati weata saq’eku ntoina” nggahi anana ma ede wali.

“ai anae! Wati poda disaku ba nahu. Peade mandadi bune sa’e walimu. Kasi kaipu ademu di nahu” cambe kaiba inana.

“ededu inae! Ka su’uku samenana nggahi ro rawi ina ro ama ana dou siwe aka” nggahi wali kai baa nana ede.

Wati du loana nggahi wali ba inana. Edempara lao wali kaina aka uma ina ro ama ana dou siwe ede. Karongga kaina bunesi ntika ranggahi ra eli ana mone ma kadua kaina.

“tahompa wa’ie! Tarimaku ba name nggahi ra eli wa’amu. Pala nami wati ne’emu ringa ro rumpa rido katari ma mbani ro mbute ba supu ncara ro iha lampa rawi name di sia ede” cambe kaiba ina ro ama ana dou siwe akande.

Edempara lao dula kaina di umana. Karongga poda kaina samenana ranggahi ba ina ro ama anadou siwe akande.

Bala ai sanai, lao oto lalo kaina ana monena ede aka uma reana Katarina.

Tarima kaiba ina ro ama ana dou siwe mai ana dou mone ede, bunesintika tarimana mai ana dou mone sarambana akande.

Sanai wa’u ba ede, kau lalo kaina lao ngena sahe ese doro. Edempara ngawa kai rido Katarina ede. Bali kalosana samenana sahe ma wara ade parangga. Wa’a kaina ese doro. Paha kaina di sera ma kalau.

Raka mpara mbia ai, wa’a kambali wali kaina sahe menana di parangga. Diki ro kacia kaina ncai parangga. Edempara lao dula kaina di umareana Katarina.

“ngaha ra ridoe! Oha ra uta mu di tare ra bonto kai tonggo” ngoa ba reana katarina.

“oha di bekombi?” sodi kambali kaiba rido Katarina.

Ngoa wali kaiba ina ana dou siwe ede hidi ngge’e kai oha ra uta.

Hengga lalo kaiba ana dou mone ede tonggo ma bonto tare. Ipiku wedi adena ba edana oha ro uta mandede pahu. Ndede wali mange ra ranu ndi mandadi cepe uta ro uta mbeca.

“ngaha kabuneku oha ra uta ma ndake?” sodi baa de rido Katarina.

Pala hau adena kalosa nggahi mandede. Samada iha ade reana katari doho na ede.

Edempara pao kaina oha hiwa ro ku’u ede. Ra nono kaina mange ra ranu. Sarantudu kaina ba supu ngare ra keina oha ede. Bala ia sanai lalo wali kaina ngena sahe ese doro. Doho ka lali kaina adena, kawarana ngaha ra nono ra nbeiba reanana ede. Pala ando na loaku kabune ade na ede. Na tarima wa’umpa au ra ruku ro rawi reana reana katari na ede. Kombi warampa kasi ade na peade.

Raka ba mbia ai, dula wali kai sia labo sahena. Tau kaina ade parangga bunesi ntika ra karawina awina.

Ntika na eda waliku oha ra uta mbeca mandede pahu di ade pingga ro piri. Ngaha kai ba sia babai poda na hido ipi lokona.

Ntaa na rakampara pidu nai, watidu wa’una sia lampa rawi reana Katarina ma ndede, sempa bi’a lalo kaiba sia pingga ro piri ma wara. Mb I’a sambura kaina pingga rpiri ma wara ede.

Wedi kai ade reana katari dohona ba supu edana lamparawi rido Katarina mandede.

“babau ndake kai karawi mu?” sodiba reana dohona.

“Na’e nawaku ba mbeimu oha ro uta mandake pahu” cambe kaiba rido Katarina ede. “aonde ma mbani ro mbute pala?” sodi ba reana Katarina. “cou dou ma da mbani, eda rawi mandake pahu? Wati iumu maki mada ma sambia ai ake ro?” cambe ba ana dou mone ede.

“Wati kawaramu au ra nggahi ro mufaka ai sarambana?” sodi ba ina ro ama ana dou siwe.

Wati kawaraku ba la mada” cambe kaina ba ana dou mone ede.

Nggara ndedesi diki peteku anja dou ake, ompu! Nggahi kaiba wa’I ina ana dou siwe.

Edempara diki ro pete kaina ana dou mone ede. Lao landa kaiba dou doho ede aka dou mantau ra wara. Kancao kaina sahe pila-pila oka kombi bun era rawina ma ulu kaiba ede.

“na naha mboto walira sahe ndaike, ompu!” nggahi wa’I di rahina.

“na mboto podara. Wati konedu wa’u uru ba ndai” nggahi wa’i di rahina. Wa’u ba ede, lao karongga kaina haba di ina ana dou mone ede. Ngoa kaina ina ana dou mone de ba wa’ura landana ana mone dou ede.

Nangiro kanggica kai wali ina ana dou mone. Lalai ro kasi adena di dua doura anana ra landa ro diba ba ina ro ama ana dou siwe.

Pila-pila nai wa’u ba ede nggahi lalo kai ana mone cumpu kaina. “e inae! Lao panati pu lamada ade ana dou siwe ra sodi ba sa’e doho pila naina ede.

Nangiro kanggica wali kai ina basupu ringana losa nggahi ana na mandede pahu.

“Wati poda kasi ademu di nahu pala Anae! Bane’e jamu ru’u ma iha bune si ntika sa’e dohomu duana. Sabua wati-wati ja ra kananu katahomu nia ro ne’emu mandede ede?” nggahi ro tala inana ma ncoki-ncokiana.

“Ka wa’ura kananu mena taho labo ihana Inae! Lao panati to’i mpa buapu la mada” cambe kaiba anana ma cumpu kaina ede.

“Io, Anae! Kasi kaipu ademu nahu. Ai to’ina ndonta ra rentamu ana dou siwe aka. Ta ngupa mpa dou siwe ma kalai mancihi ncao labo mori rawoko ndaita ma ncoki” nangi wali kai inana.

“Aina ra bade weamu ba ita inae!  Lao mpa bua to’ipu!” nggahi anana ede.

“Landa karu’usi ba ina ro ama ana dou siwe aka nggomi, cou walidu di mandadi ana nahu. Cumpu podadu pala ana ranggana nahu. Sabua wati kasi kaimu ade nahu anaro?” nggahi kaiba ina ana dou mone ede.

“Wati bune-bunena Inae! Imbipu nggahi ra eli la mada. Kombisi ta loampa cola kambali sa’e dohoku duana ede,” cambe kaiba ana mone na ede.

“Ipi jaku tanina ndadi ru’u ba nahu ndi inamu” nggahi inana.

“Porona, watisi lao panati kaiba ita, la mada watidu ne’eku ngge’e labo ita doho. Ka laompa ta be-be kombi” cambe baa nana.

Edempara kamidi kai weki inana. Kananu kaina nggahi ro eli anana. Pala anana nadusu kantuwuku inana ede, sampe ngawa kai inana lao panati wali di ana dou siwe akande.

“Nami wati da ngawamu tarima panati ana nggomi! Pala wati loana mbani ro mbute ade wara mpara rawi nami ma iha di iu ba ade ro loko anamu ede. Kalanda waliku ba name bune sa’e dohona ma ra wa’u-wa’usi tabe’ana” nggahi kaiba ina ro ama ana dou siwe ede.

Tarima kaiba ina ana dou mone ede. Lao dula kaina. Karongga kaina nggahi ro eli ma ndede pahu di anana.

“Taho mpa inae! Ka tarimaku ba la mada wati bune tani ro ncokina” cambe baa nana.

Lao oto lalo kai ana dou mone ede aka uma reana Katarina. Lao ngge’e nuru kaina aka dei.

“Sabua ma wa’ura bade ndadi karawimu, Rido?” sodi kaiba reana katarina ana dou mone ede.

“Io, watipu!” cambe kaina.

“Lao ngenapu sahe ese doro, jaga kabaepu. Aina ndadi moda ro made kaina. Sahe name na wancuku mbotona. Sabua ma loaku ka ao nggahi nahu edero?” nggahi ba reana kartarina.

“Kasangguku samenana takiku ede” nggahi rodo Katarina.

Bala ai sidi, lao ngena lalo kaiba rido katarina sahe ese doro. Sambia ai mantuki ngenana sahe ede. Pala sambia ai wali ja kananu ru’u ba sa’e doho duana ma wa’ura landa ba reana Katarina ede.

Rakampara ba mbia ai, dula lalo kai sia labo sahe menana. Kalu’u kai ade paranggana. Diki ro pula kacia kaina parangga ede, babaida losa ro mpanga ba dou sahe ma wara di edana.

“Ngaha ra nggomi ridoe! Oha ro uta mu di ade tare ra bonto kai tonggo. Henggapu ba ndaimu” nggahi reana katari siwena.

Edempara hengga kaiba rido Katarina tonggo ede. Na eda mpara oha hiwa ro ku’u labo oi mange ra ranu.

“Ake du pala ra ru’u ba sa’e dohoku duana ntoina” nggahi ba ade ana dou mone ede.

Pao kaina sapao oha ede. Nono batu kaina oi mange. Edempara sara ntudu kaina ba ipi ngarena oha, ro ngoncona oi mange ede.

Wati romo ja ndadi wa’u kai sia ba sa’e dohoku duana. Panta (ede) romo ja ndadi mbani ro mbute kaina di ina ro ama ana dou siwe ake” nggahi ade  ana dou mone ede.

Bala ai sanai, lao ngena wali kaina sahe. Bune santika rarawina awina. De raka walija mbia ai, dula wali kai sia di uma reana Katarina ede. Na mbei waliku oha ro uta bune santika awina.

“Kalembopu ademu reana katarie! Ndadi baejamu nahu ake. Laina nahu ma koda kai rawi ma dabae woja sambana mandompa mandoro ndake” nggahi kese ana dou mone ede.

Raka kai bala ai sanai wali. Lao wali kaina ngena sahe bune santika rakarawina awina.

Rongga ese doro kaboro kaina samena lenga dohona ma sama ngena labona sahe.

“Ausi ou kaboro kaimu nami nggoke?” sodi ncore kaiba lenga dohona.

“E kamanae..! inga doho ja pu nahu sabenta sahe rangga rumba ake. Nahu na wancuku ne’eku ngaha uta sahe “ cambe ba ana dou mone ede.

“Taho! Taho! Taho...! Namimpa ma ingamu! Sura loa ja raka ba nami ngaha hi’i sahe ede” nggahi sabua dou lenga na.

“Loa. Tangaha samaku. Cengga ka ndihaku!” nggahi ana dou mone ede.

Edempa sabenta kaina sahe rangga romba reana katari ede. Mbo’o lalo kai sahe  ede. Edempara sambele lalo kaiba sabua dou.

Kana’e kaina afi. Puru ro sanggapi kaina hi’i sahe ede. Ngaha kadihi-dihi menana adena. Rawa ro kanggica menana ba supu mbocu loko menana. Hi’ina mancewi cengga-cengga ndanda di dou mamboto di rasa.

Raka lalo kai bade bareana katarina rawi rido katarina ma ede. Na’e nawana nawancuku.

“Babau sambele ngaha kaimu sahe rangga rumba mpore akande?” sodiba reana Katarina.

“Mada doho ma ne’e ngaha hi’i sahe. Ntoi podadu da iumu ngaha uta sahe” cambe ba rido Katarina.

“Babau ndi disa kaimu sambele turu karawi?” sodiba reana Katarina.

“Sabua ta mbani ro mbute kaiku la mada doho?” sodi ba rido Katarina.

Kamidi lalo kai weki reana katarina. Na kawaraku ranggahi ro mafaka ai saramba tampu’una.

Bala ai sanai, lao ngena wali sahe ba rido katarina ese doro. Pala di doro ede na wa’ura mboto lenga doho sama ngena labona sahe ma kade’e ao mai sia.

“E nggoke! Na wancuku caruna hi’i sahe nggomi” nggahi lenga doho na ede.

“nggara ma ne’esi ngaha uta sahe bune awina, ta sambele waliku sahe nahu ake” nggahi ana dou ede.

“Tahompara sambele poda wali. Taloaku ngaha caru wali” cambe kai ba sabua dou di ade wekina mamboto ede.

Edempara diki kaina sahe rangga wali. Sabenta ncore menana. Watimpara ntoina wa’u ba ede, sambele lalo kaina sahe ede. Cua karaka ro tosi nggi’i-nggi’i kaina hi’i sahe ede. Puru ro sanggapi kaina di afi ma wancuku na’e.

Wa’u mpara mamina cua ngaha mena kai sia doho ede. Hi’i na ma ncewi cua wa’a kadula kaina di umana.  Selasi ba ede nandua-ndua waliku di dou di rasa, sampe raka bade ba reana katarina.

“E nggoke! Bausi sambele wali kaimu sahe nami ede? Ando podaku ndo’i ro ntaumu?” nggahi reana katarina.

“Aonde ta kobu kaiku la mada pala?” sodi ba rido katarina.

Wati jampa kobuku. Pala ntau ja pu kananu sato’i  ba supu sahe ede laina ndo’i nggomi” nggahi reana katarina.

“Sare’e rompapu laina ndo’iku. Kawa’usi ra ne’e cou dou ma disa kanta la mada?” cambe ba rido katarina.

“Ma nggahi da bae podaku nggomi pala? Ede tangara kai damaja ro da mbalu. Ngaha ntau dou sa be ra ne’e nggomi?” nggahi reana katarina.

“Sabua ma kaporo kai ku lamada ba ita doho?” sodi ba rido katarina ede.

Cua kamidi wali kai weki reana katari dohona. Na dahuku ringa sodi ba rido katarina ma ndede.

Edempara lao wali kai rido katarina ngejna sahe ese doro bune santika ra karawina awi ro didina.

“Nami na wou jara ademu ngaha hi’i sahe nggomi kamanae!” nggahi lenga dohona mamboto.

“watisi ne’e dohomu ngaha wali hi’i sahe nahu, ngupa japu dou ma ne’e weli. Nahu ka landaku pila-pila mbua. Kadale doho mpa ma bee ne’emu!” nggahi rido katarina.

“Poda nggahi ndedemu?” sodi ba lenga dohona.

“Au da poda kaina? Cou ma disa kanta nahu?” cambe ba ana dou mone ede.

Edempara cua lao ngupa kai ba lenga doho na ede dou ma ne’e weli sahe. Rumpa kaina dou ma ne’e weli ede. Lao menakai dou doho ede ese doro. Kadale menana sahe mampore-mpore. Cua cola kaina. Wa’u baede wa’a kadula mena kaina sahe ra colana ede.

Rakampara mbia ai, dula kai ana dou mone labo sahe ra ngenana. Bali tau kaina ade parangga.

Ronggana dei uma reana katarina narumpa waliku oha mancewi da bae pahu. Laina ku’u labona pala saroe. Pala na kacoro paompa ba rido katarina ede, sapoda kaina na lo’o pakiku awa wombo umana helasi ba mada reana katari dohona.

Bala ai sidi lao wa’a wali kaiana sahe ese doro. Ronggana akadawa na wa’u walira mboto dou ma ne’e weli wali sahe. Edempara landa wali kaiba rido katarina menana sahe ma wara.

Wa’umpara ba ede lao dula kai rido katarina ede aka uma ina ro ama ndaiana. Donggo kaina ringgi pila-pila putu di ian labo aman.

“Ai Anae! Tabe raka kaimu masa ma ipi mboto ake? Dahu ademu nami tarima ao wea” nggahi kaiba inana.

“Aina ra bade Inae! Imbipu mada. Ededu arujiki ndaita. Kapode tarima lalompa” cambe kaiba ana monena.

Edempara wi’i kamoci kai ba inana ringgi ro arupia ede.

“Kasi ra ademu anae di nami ndadi ina ro amamu” nggahi amana.

Edempara lao wali kai ridona ngena sahe ese doro bune santika ra karawina awi ro didina. Akadawa na wa’ura mboto dou ma ngena mai sia ede dei.

“Ausi mboto kai weki ita doho ake?” sodiba ana dou mone ede.

“Nami ma ne’e weli wali sahe nggomi” cambe ba dou ma mboto mawara.

“Tahompani. Kadale menapu bee ra mabu kai ba ade mena ita doho ake” nggahi ana dou mone ede.

Edempara kadale menakai ba dou doho ede sahe rangena ba ana dou mone ede. Cua-cua cola kaina di ana dou mone ede bune santika kai co’i ra totu ba sia.

Raka mpara mbia ai dula jar a sia aka uma reana katarina. Mbei ao kaiba reana katarina oha saroe ma campo labo hiwa. Utana oi mangge ra ranu kapule ma campo labo karamba mene satembe.

“Ngaha ra Anae! Kampoipu oha ede labo uta ra sadia wea ba nami” nggahi reana katari siwena.

Kacoro ngaha kaiba rido katarina ede. Helasi  eda ba reana katarina, na bohoku awa wombo.

Wa’u mpara ba ede lao lalo kai reana monena aka parangga sahe. Rongga na aka dawa nawancuku kambia ro wedi ade nab a supu da eda weana sahe ma wara. Sodi rero kaina dou di beku lao kai sahena mamboto. Ngoa mena kaiba dou ma bade ra landa ro sambele ba rido katarina ese doro.

Lao rai dula lalo kai reana monena ede aka umana. Ngupa kaina weina awa kandei ma wunga mbaju.

“E wa’ie! Na wa’ura cumpu sahe ndai mamboto. Na wa’ura sambele ro landa ba rido katari ndaita. “Ta kasi pahura pala ndai ainaina ake wa’u” nggaghi kaiba reana katari monena.

“Matongge ba dou, matota kamubu ba dou bune na’e sepi ro ku’u. sahe ndo’i ama ro inamu, ndadi landa ro sambele kaimu? Na ipiku da bae ro da tupamu pala nggomi” ba’a ro nggahi kai ba reana katari siwena.

Cou dou ma disa kanta la mada? Sabua ta kaporo kaiku la mada ro?” cambe ao kaiba rido katarina.

Wati kaporoku. Pala na wancuku iha adeku nahu ba rawi nggomi ma da bae ede” cambe ba reana katari siwena. 

Sumber : Arsyad Siddik. 1987. Tutur Jenaka Dari Bima. Jakarta: Depdikbud.